Vitamin B6, piridoksin
Piše: Mr. sci. Marizela Šabanović, nutricionistica – marizela_sabanovic@yahoo.com
Piridoksin (piridoksol, adermin) ili vitamin B6 je derivat piridina, heterocikličnog jezgra sa azotom. Ovaj vitamin se u organizmu javlja u više oblika jer dolazi do oksidacije primarne alkoholne grupe vezane za ugljenikov atom pri čemu nastaje aldehid-piridoksal, ili se hidroksil zamjenjuje primarnom amino grupom pa se dobija piridoksamin. Sva tri jedinjenja imaju vitaminsko dejstvo i nazivaju se zajedničkim imenom vitamin B6. Piridoksin postoji u ćelijama i u formi piridoksalfosfata i djeluje kao koenzim u različitim hemijskim reakcijama u vezi sa metabolizmom aminokiselina i proteina. Osjetljiv je na UV svetlo i oksidaciju. Izlaganjem ili stajanjem na svjetlu prelazi u neaktivnu formu. Apsorpciju pomažu linolna kiselina, vitamini B-kompleksa, vitamin C, natrijum, magnezijum, a odmažu duhan, kafa i alkohol. Koncentraciju vitamina B6 u serumu smanjuju izloženost radijaciji, neki diuretici, kontraceptivne pilule.
Prirodni izvori su banane, puna zrna žita, leguminoze, piletina, mahunarke, žumance, tamnozeleno lisnato povrće, ribe i školjke, meso, iznutrice, mlijeko, orasi, puter od kikirikija, krompir, suhe šljive, suho grožđe, pšenica, pšenične klice, kukuruz, avokado, crni šećerni sirup od melase, pivski kvasac. Sastavni je dio tjelesnih tečnosti svih živih organizama.
Uloga vitamina B6 je slijedeća: učestvuje u metabolizmu proteina (značajan je za sintezu hema u hemoglobinu), potreban je za potpunu apsorpciju vitamina B12, pomaže u konverziji triptofana u niacin, djeluje kao prirodni diuretik, značajan je za normalnu funkciju mozga, važan je za metabolizam nezasićenih masnih kiselina (linolne i linolenske), doprinosi prevenciji raznih nervnih i kožnih poremećaja, ublažava noćne grčeve i neke oblike neuritisa i smanjuje mučninu i usporava starenje.
Preporučene doze su: muškarci 1.8-2.2 mg/d, žene 1.8-2.0 mg/d, trudnoća i laktacija 2.3-2.4 mg/d. Dio dnevnih potreba obezbjeđuje se bakterijskom sintezom u crijevima.
Povećana potreba za piridoksinom javlja se kod osoba koje su izložene različitim infekcijama, groznici, hemodijalizi, crijevnim bolestima, stresu i kod alkoholičara. Piridoksin se ne preporučuje u liječenju akni i sličnih dermatoza, pri intoksikaciji alkoholom, kod astme, hemoroida, migrene, a niti za povećanje apetita ili stimulaciju laktacije.
Hipervitaminoza: Vitamin B6 ima relativno nisku toksičnost, a neurotoksični efekti zapaženi su kod uzimanja većih od 200 mg dnevno. Međutim, vitamin B6 može uzrokovati neurološke bolesti, kao što su gubitak osjeta u nogama i neravnoteže, kada se uzima u visokim dozama (200 mg ili više dnevno) tokom dugog vremenskog razdoblja. Vitamin B6 toksičnost može oštetiti senzorne živce, što dovodi do obamrlosti u rukama i nogama, kao i teškoća prilikom hodanja. Simptomi predoziranja piridoksina mogu uključiti lošu koordinaciju, utrnulost, smanjen osjećaj za dodir, temperaturu i vibracije, i umor u trajanju do šest mjeseci.
O autorici:
Mr. sci. Marizela Šabanović, nutricionistica, rođena je u Tuzli, gdje je završila Osnovnu i Srednju Medicinsku školu. Nakon završene srednje škole upisuje se na Tehnološki fakultet, Odsjek prehrambeni. Diplomirala je 2004. godine kao Zlatni student. Tokom studija bila je i stipendistica njemačke fondacije Heinrich Boll. Postdiplomski studij upisala je na Farmaceutskom fakultetu u Tuzli, na modulu Bromatologija i nutricionizam. Magistarski rad pod nazivom „Uticaj prehrane i fizičke aktivnosti na stanje uhranjenosti u adolescenata“ odbranila je u aprilu 2011. godine i time stekla zvanje magistar farmaceutskih znanosti iz oblasti bromatologije i nutricionizma. Angažovana je kao spoljna saradnica u zvanju više asistentice na predmetu Bromatologija na Farmaceutskom fakultetu Univerziteta u Tuzli. Stručna saradnica je iz oblasti nutricionizma mjesečnog magazina „Ljepota i zdravlje“.